- वेगवान नाशिक / मारूती जगधाने
बागलाण ,दि , २४ फेब्रुवारी —
महाराष्ट्र सह देशभरातील बहुतांशी कामे
राज्यातील शासन आणि प्रशासनाचे काम डिजिटल तंत्रज्ञानाच्या प्रभावामुळे मोठ्या प्रमाणावर बदलले आहे. यामध्ये विशेषतः व्हाट्सअप सारख्या मेसेजिंग अ‍ॅप्सचा वापर वाढला आहे. शिक्षण विभाग, पंचायत समिती, जिल्हा परिषद, महापालिका, पोलीस प्रशासन आणि इतर शासकीय विभाग अनेक कामांसाठी व्हाट्सअपचा मोठ्या प्रमाणावर उपयोग करत आहेत. सन 19 ते 21 पर्यंतच्या कोविड काळामध्ये संपूर्ण शासन प्रशासन खाजगी व्यवस्था कंपन्या अन्य संपूर्ण व्यवस्था ही व्हाट्सअप वर चालत होते शासन देखील फेसबुक वर लाईव्ह सभा घेत होते. विविध माध्यमातून मोबाईलचा वापर 100% केला जात होता आता तर शासन मार्फत विविध योजना विविध कामकाज हे व्हाट्सअप द्वारे केले जाते.
व्हाट्सअपवर प्रशासकीय काम कसे चालते?शासन निर्णय आणि सूचना प्रसारित करणे
विविध शासकीय कार्यालयांमध्ये वरिष्ठ अधिकाऱ्यांकडून निर्णय आणि सूचना थेट व्हाट्सअप गटांमध्ये पाठवल्या जातात.
तत्काळ आदेश अंमलात आणण्यास मदत होते.
अहवाल संकलन आणि पाठवणे
शिक्षण, आरोग्य, ग्रामविकास, महसूल आणि अन्य विभागांचे अधिकारी व कर्मचारी तातडीने अहवाल सादर करण्यासाठी व्हाट्सअपचा उपयोग करतात.
पूर्वी ई-मेल किंवा पत्रव्यवहारावर अवलंबून राहावे लागायचे, त्याऐवजी आता व्हाट्सअपवर फोटो, पीडीएफ फाईल्स पाठवून कामाचा वेग वाढवला जातो.
ऑनलाइन सभा आणि सूचना देणे
अनेक ठिकाणी झूम, गुगल मीट यांसारख्या साधनांसह व्हाट्सअप कॉलिंग आणि व्हॉइस मेसेजेसचा वापर करून बैठकांचे नियोजन केले जाते.
कार्यालयीन सूचनांसाठी वेगळे व्हाट्सअप ग्रुप तयार करून अधिकारी आणि कर्मचारी यांना तातडीने माहिती दिली जाते
शालेय शिक्षण आणि परीक्षा व्यवस्थापन
शिक्षक आणि विद्यार्थ्यांसाठी ऑनलाईन शिक्षणाच्या वेळापत्रकांसाठी व्हाट्सअपचा मोठ्या प्रमाणावर उपयोग होतो.विद्यार्थ्यांचे गृहपाठ, अभ्यासक्रम आणि सूचना शिक्षक थेट व्हाट्सअप गटात पाठवतात.
गाव आणि पंचायतस्तरावरील प्रशासनग्रामसेवक, सरपंच, पंचायत समितीचे सदस्य यांच्यासाठी वेगवेगळे व्हाट्सअप गट तयार करून गावातील कामांबाबत संवाद साधला जातो.पाणीपुरवठा, आरोग्य मोहीम, स्वच्छता अभियान, रेशन वाटप यासारख्या योजनांची माहिती नागरिकांपर्यंत व्हाट्सअपद्वारे पोहोचवली जाते.
महसूल आणि आपत्ती व्यवस्थापन
पूरस्थिती, वादळ, अवकाळी पाऊस, दुष्काळ यांसारख्या आपत्तीस्थितीत अधिकाऱ्यांमध्ये तातडीने संपर्क साधण्यासाठी व्हाट्सअपचा उपयोग होतो.
महसूल विभाग आपत्तीग्रस्त भागांची माहिती आणि फोटो जिल्हाधिकारी कार्यालयाला पाठवतो.
व्हाट्सअप वापरण्याचे फायदे आणि तोटे
फायदे:
तातडीने संवाद साधता येतो.
कागदपत्रे आणि अहवाल त्वरीत पाठवता येतात.
सूचना आणि निर्णय कर्मचारी आणि नागरिकांपर्यंत त्वरित पोहोचतात.
तोटे:
अधिकृत कागदपत्रांची सुरक्षितता धोक्यात येऊ शकते.
चुकीची माहिती प्रसारित होण्याची शक्यता अधिक.
इंटरनेट नसल्यास अडचणी निर्माण होतात.
पारंपरिक कार्यालयीन प्रणाली आणि शिस्त बिघडू शकते.
निष्कर्ष
व्हाट्सअपच्या माध्यमातून प्रशासनाचा वेग वाढला असला तरी, त्याचा अधिकृत दस्तऐवज म्हणून उपयोग मर्यादित असतो. शासन आणि प्रशासनाने याचा प्रभावी उपयोग करताना डिजिटल सुरक्षा, डेटा गोपनीयता आणि अधिकृतता याचा विचार करणे गरजेचे आहे.
